خبرنگاران کتاب، شعر، موسیقی؛ برای وطن - مجله سرگرمی

به گزارش روز پنج شنبه خبرنگار فرهنگی خبرنگاران، شاعران و نویسندگانی که دغدغه ملی دارند، در ایران کم نبوده اند. ادیبانی که هر یک روش مخصوص به خود را برای اعتلای فرهنگ ایران برگزیدند و هنر را برای بازنمایی شکوه این سرزمین به کار گرفتند. این هفته، سراغ شاعران و نویسندگانی می رویم که وطن، نخستین اولویت زندگی هنری شان بوده و از این رهگذر، الهام بخش و مربی نسل های پس از خود شده اند. شاعرانی که با موسیقی و هنر، پیوندی جاودانه دارند.

نویسنده ای از همسایگی میرزا کوچک خان جنگلی

گیلان، سرزمین وطن پرستان بی شماری بوده است، جنگل های سبز این خطه از شمال کشور، رنگ سبز پرچم ایران را به یاد می آورد و مردمانی را به رخ می کشد که برای سرزمین شان از عافیت گذشتند. یکی از این مردمان، کیومرث صابری فومنی است، مردی که او را به نام گل آقا شناخته ایم.

کیومرث صابری فومنی نویسنده، طنزنویس و معلم، 7 شهریور 1320 در صومعه سرا به دنیا آمد. در شانزده سالگی در امتحان ورودی دانشسرای کشاورزی ساری که از شهرستان فومن فقط یک نفر را می پذیرفت، قبول شد و در هجده سالگی به عنوان معلم یک دبستان روستایی، کار خود را آغاز کرد. سال 1340 پس از دریافت دیپلم در کنکور رشته سیاسی دانشکده حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد و همزمان با تدریس در دبستان و دبیرستان، به تحصیل پرداخت.

در سال 1362، در حالی که شانس به دست آوردن پست وزارت را نیز داشت، ناگهان از همه مسئولیت های دولتی خود کناره گرفت و پس از مدتی، از روز 23 دی سال 1363 آغاز به نوشتن یادداشت های روزانه طنز با نام مستعار گل آقا و تحت عنوان دو کلمه حرف حساب با محتوای انتقاد از دستگاه های دولتی و مسائل موجود جامعه در صفحه سوم روزنامه اطلاعات کرد، که نقطه عطفی در طنز نویسی ایران و احیاگر طنز مطبوعاتی بعد از انقلاب بود.

وی همچنین با نظر داشتن به یکی از اسامی مستعار خود در توفیق (میرزاگل) اسم مستعار گل آقا را برای خود انتخاب کرد. با گذشت مدت زمانی کوتاه از آغاز انتشار دو کلمه حرف حساب، صابری به عنوان مهم ترین منتقد حکومت در داخل کشور، مطرح شد، محمدعلی جمالزاده از اولین کسانی بود که با ارسال چند نامه، صابری را به ادامه راه تشویق کرد و طنز صابری را ستود.

صابری در آبان سال 1369 اولین نسخهٔ هفته نامه گل آقا را به قیمت 15 تومان منتشر کرد که با نایاب شدن نسخه های اولیه مجبور به تجدید چاپ شد. فعالیت های گل آقا منحصر به هفته نامه باقی نماند، ماهنامه گل آقا، سالنامه گل آقا، هفته نامه بچه ها… گل آقا، انتشارات گل آقا برای انتشار کتب طنز و کاریکاتور، و انتها خانه طنز ایران جهت پرورش طنزنویسان جوان، از دیگر فعالیت های کیومرث صابری بود.

دوم آبان سال 1381 در دوازدهمین سالگرد انتشار هفته نامه گل آقا، هم زمان با چاپ 548 شماره نشریه، گل آقا تصمیم به تعطیلی هفته نامه گرفت و سرمقاله را با نام صابری امضا کرد.

کیومرث صابری فومنی پس از دوره ای تحمل بیماری سرطان خون، 11 اردیبهشت سال 1383 در بیمارستان مهر تهران دارفانی را وداع گفت.

عصر ضحاک، روایت یک انقلاب

کتاب عصر ضحاک، یکی از معدود آثار جدی صابری است که برداشتی از روایت کاوه و ضحاک در شاهنامه فردوسی است. ضحاک نمونه شر و بدی و کژی و نابخردی و اهریمن صفتی است که مردم در طی سلطنت او تجربه هزار سال ظلم و ستم را بر جسم و روح خود تحمل کردند. تا این که کاوه، مردی از توده مردم، خطر کرد و در برابر این ظلم و ستم به پا خاست و از ناراضیان پراکنده جمعیتی متشکل گردآورد و برای رویارویی با ضحاک، فریدون را برگزید. این کتاب در هفت فصل حوادث دوران ضحاک را بازگوی می نماید.

عصر ضحاک در 64 صفحه، توسط انتشارات گل آقا به چاپ رسیده است.

شاعر وطن

بسیاری از ما آهنگ ایران جوان را شنیده ایم اما نام شاعر آن در گوشه ای فراموش شده باقی مانده است.

بیژن ترقی، ترانه سرا، شاعر و مدیر انتشارات خیام 12 اسفند سال 1308 در تهران به دنیا آمد. پدرش محمدعلی ترقی از جمله ناشران شناخته شده زمان خود بود که انتشارات خیام را بنا گذاشت که در زمان خود آثار فراوانی در حوزه فرهنگ و هنر را به بازار کتاب ایران عرضه کرد. پدر عظیم بیژن، حاج باقر کتابفروش هم در کتاب و نسخه شناسی فردی خبره بود و از جمله نخستین ناشران زمان ناصرالدین شاه به شمار می رفت که در زمان خود با امکانات چاپ سنگی، کتاب منتشر می کرد.

از سال 1320 به دلیل آنکه خانه پدری بیژن، محل رفت و آمد شاعران بنامی چون گلچین معانی، امیری فیروزکوهی و شهریار شد، ذوق فرهنگی وی هم به سمت شعر و شاعری سوق پیدا کرد.

در سال 1324 امیری فیروزکوهی وی را تشویق می نماید مطالعه نسخه خطی دیوان صائب تبریزی را آغاز کند. یک سال بعد وی سرودن شعر در قالب غزل و مثنوی را آغاز می نماید. سال 1331 دیوان صائب تبریزی با مقدمه استاد امیری فیروزکوهی رامنتشر می نماید و و سه سال بعد دیوان کلیم کاشانی هم فرصت منتشر می شود.

از سال های میانی دهه 30 وی با جمعی از اهل موسیقی، همانند مرحومان علی تجویدی، غلامحسین بنان، روح الله خالقی، پرویز یاحقی و ... آشنا می گردد و همین آشنایی اسبابی را فراهم می آورد تا وی برای آهنگ های این عظیمان ترانه بنویسد. بعضی از ماندنی ترین ترانه های این دوران، که به دوران طلایی گل ها معروف است، حاصل همکاری ترقی با موزیسن های نامدار آن دوران است.

ترانه هایی چون آتش کاروان، برگ خزان، تا بهار دلنشین، گل اومد بهار اومد و... از جمله کارهای درخشان وی در این دوره به شمار می رود. خود وی در مصاحبه ای گفته است که صدها ترانه و تصنیف را در این دوره ساخته است.

ترقی در سال 1350 نخستین مجموعه اشعار خود را با عنوان سرود برگریزان منتشر کرد و در همین سال ها پژوهش خود روی دیوان حزین لاهیجی راهم به بازار کتاب عرضه کرد. بعدها وی مجموعه ای از شعرهای در برنامه گل ها را شامل مثنوی ها، رباعی ها، طنزها، اخوانیات، شعرهای نو و غزلیات و ترانه هایش را در کتاب آتش کاروان، منتشر کرد. در این کتاب همچنین بعضی اظهار نظرات اهل فرهنگ و شاعران و هنرمندان درباره صندلی ترقی در شعر و موسیقی و ترانه سرایی آمده است.

بیژن ترقی در سال 1375 از کار نشر کنار کشید و انتشارات خیام را تعطیل کرد او همزمان با آغاز به کار ارکستر ملی روی آهنگی از علی تجویدی ترانه ای سرود که محمدرضا شجریان آن را با رهبری فرهاد فخرالدینی خواند.

ترقی در سال های خاتمهی عمر خود، ترانه ایران جوان را سرود که با رهبری پیمان سلطانی بر روی آهنگی از مسیولومر که به عنوان نخستین سرود ملی ایران شناخته می گردد، اجرا شد. ترقی در سال های آخر عمر به بیماری قلبی دچار شد و روز آدینه، چهارم اردیبهشت سال 1388 دار فانی را وداع گفت.

کتاب آتش کاروان دربردارنده مجموعه سروده های بیژن ترقی است که غزلیات، ترانه ها، شعرهای آزاد و منظومه های متفرقه این شاعر را که حاصل تلاشی پنجاه ساله است در خود جای داده که گنجینه موسیقی ایران نیز به شمار می آید.

این کتاب را انتشارات بدرقه جاویدان در 560 صفحه منتشر نموده است.

رها چون رهی

محمدحسن معیری متخلص به رهی دهم اردیبهشت ماه 1288 هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. او از سال 1322 شمسی به ریاست کل انتشارات و تبلیغات وزارت پیشه و هنر (بعداً وزارت صنایع) منصوب شد و پس از بازنشستگی در کتابخانه سلطنتی که بعدها کتابخانه ملی شد، اشتغال داشت.

معیری عضو انجمن موسیقی ایران بود و اهنگسازی صاحب نظر به شمار می رفت. وی در سال های آخر عمر در برنامهٔ گل های رنگارنگ رادیو در انتخاب شعر با داوود پیرنیا همکاری داشت و پس از او نیز تا خاتمه زندگی آن برنامه را سرپرستی می کرد. رهی معیری که تا آخر عمر مجرد زیست، در بیست و چهارم آبان سال 1347 شمسی پس از رنجی طولانی از بیماری سرطان معده درگذشت و در مقبره ظهیرالدوله شمیران به خاک سپرده شد.

مجموعه اشعار رهی معیری، شامل زندگی نامه، غزلیات، رباعیات، بعضی نامه های او به دوستانش و نیز مقالاتی در عظیمداشت او در 544 صفحه توسط نشر نگاه منتشر شده است.

datapad.ir: دیتاپد | مجله فناوری و تخصصی رایانه